Jose SARAMAGO - Ölüm Bir Varmış Bir Yokmuş

İşte size muhteşem bir kitap...


Bugüne kadar okuduğum kitaplar arasında ilk on arasında kesinlikle yer alacak bir kitap Ölüm Bir Varmış Bir Yokmuş.

Jose SARAMAGO  Portekizli, yine Portekizli yazar, şair Fernando Pessoa'ya hayran, ben de her ikisine.
İlk ses getiren romanı Baltasar ve Blimunda yayınlandığında 60 yaşında, 1998 de Nobel Ödülünü aldığında ise 76 yaşındaydı. 1974 Portekiz Devrimine katılmış, Kominist Partisinin aktif üyesi ve ateistti. Çok tartışılan ''İsa'ya Göre İncil ''in bir roman ödülüne aday gösterilmesine izin verilmeyince ülkesini terk etmiş, ölümüne kadar da Kanarya Adalarında yaşamıştır. 

Konser öncesi  pop starların boynuna sarılmak için ölümüne mücadele eden kızları şaşkınlıkla, hatta alay ederek izlerdim ama  artık onları anlıyor ve onlardan özür diliyorum!  Ben de yaşasaydı da  bir etkinlik sırasında Jose Saramago'nun boynuna atılsaydım, öyle isterdim ki... Neyse dualarım onunla.

Gelelim romanımıza. Konusu hayli ilginç, bilinmeyen bir ülkede dünya kurulduğundan beri görülmemiş bir şey olur, ölüm görevini yapmaktan vazgeçer ve o ülkede artık kimse ölmez. '' Ölmemek'' kulağa hoş gelir, herkes çok mutludur ancak mutlu günlerden bir süre sonra hayalkırıklıkları ve ülkede karmaşa yaşanır. İnsanlar ölmemekte ama yaşlanmaktadırlar. Ebedi yaşlılığa mahkumdur bu kez de insanlar. Hükumet, aileler, sağlık kuruluşları, kiliseler kısaca herkes ölümün ortadan kalkmasının getirdiği sorunlarla boğuşur, devreye mafya girer hatta! Sonra bir gün, beklenmedik şekilde ölüm geri döner.
Yazar romanında toplumdaki ahlaki çöküşü, çelişkileri, felsefi anlamda öyle güzel işlemiş ki, bu kitap bence OKUNMALI.

Bu arada Jose Saramago'nun ''Bütün İsimler'' ini de çok beğendiğimi, ''Görmek'' adlı kitabını diğerleri kadar olmasa da beğendiğimi  söylemeliyim. ''İsa'ya Göre İncil''i ise okunmayı bekleyenlerden.


******


Kitaptan Alıntılar:


Gerek cumhuriyetçilerin şiddetli saldırıları, gerekse çok yakın bir gelecekte devletin çarklarının yaşlılık ve malullük aylıklarını ödeyemeyecek olduğuna, bunun bir çaresi bulunmadığına dair öngörüler içeren  tedirgin edici makale üzerine  kral, başbakanı arayarak kendisiyle konuşmaların kaydedilmeyeceği özel bir görüşme yapmak istediğini bildirdi. Başbakan geldi, öncelikle kraliyet ailesi  mensuplarının sağlık durumlarını sordu, özellikle de ana kraliçenin durumu ile ilgilendi, hatırlanacağı üzere, ana kraliçe son yılbaşı günü ölüm döşeğinde bulunuyordu ve nihayetinde o gün itibariyle o da birçok diğer hasta gibi dakikada on üç kez nefes alıp vermeyi sürdürüyordu, döşeğinde uzanan bedeninin  nefes alıp vermek dışında canlı olduğuna dair pek bir emare göstermemesi ayrı bir konuydu. ( s.84-85 )


Gerçekten de oradaydı. Ölümü en çok yoran şeylerden biri gittiği yerlerde görmek istemediği halde gözlerinin önünden akıp giden nesnelerin tümünü görmek zorunda kalmasıydı. Tanrıya en benzer yönlerinden  biri de buydu. (s.145 )


Ölüm suya baktı ve susamanın nasıl bir his olduğunu hayal etmeye çalıştı ama başarılı olamadı. Bu hissi daha önce, çöle birilerini susuzluktan öldürmeye gittiğinde de anlayamamış, o sefer hayal etmeyi bile denememişti. Köpek kuyruğunu sallayarak geri döndü. Adam, Hadi uyuyalım, dedi. yatak odasına döndüler, köpek yerde üç kez yuvarlandı ve tortop oldu yattı. Adam yorganı boynuna kadar çekti, iki kez öksürdü ve uykuya daldı. Köşedeki koltukta oturan ölüm onu izlemeyi sürdürüyordu. Epey zaman geçtikten sonra köpek halının üzerinden kalktı ve koltuğun üzerine çıktı. Ölüm hayatında ilk kez kucağında  bir köpek olması hissini yaşadı. ( s.152 )